Η φράουλα είναι παγκοσμίως αγαπημένο φυτό που καλλιεργείται για το
υπέροχο φρούτο της. Υπάρχουν πολλά είδη φράουλας σε αρκετές περιοχές του
κόσμου. Στην Ελλάδα για παράδειγμα αυτό που ονομάζουμε «αγριοφράουλα»
και φυτρώνει μόνο του στα δάση, είναι η ευρωπαϊκή φράουλα. Οι καρποί της
είναι ιδιαίτερα γευστικοί αλλά όχι πολύ εμπορικοί, κυρίως εξαιτίας του
μικρού τους μεγέθους.
Στην Ελλάδα η καλλιέργεια της φράουλας είναι αρκετά διαδεδομένη, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό της εγχώριας παραγωγής εξάγεται.
Το αφιέρωμα για τη φράουλα παρουσιάζεται αυτή την εποχή του χρόνου
που η κατανάλωσή της βρίσκεται στο απόγειο της. Στόχος είναι να
περιγραφεί η καλλιέργεια του αγαπημένου φρούτου όπως αυτή γίνεται στις
διάφορες περιοχές της χώρας μας.
Πέρα όμως από τη συστηματική καλλιέργεια της φράουλας σαν προϊόν της
αγροτικής παραγωγής, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για
την ερασιτεχνική καλλιέργεια σε λαχανόκηπους, ακόμα και σε γλάστρες ή
σάκους φύτευσης στο μπαλκόνι και τη βεράντα.
Ποικιλίες φράουλας
Οι περισσότερες από τις φράουλες που καλλιεργούνται και διατίθενται στο
εμπόριο, είναι υβρίδια (διασταυρώσεις) και ποικιλίες του είδους Fragaria
ananassa. Σε πολλές περιοχές καλλιεργούνται και ποικιλίες του είδους
F. vasca. Οι ποικιλίες της φράουλας ανά τον κόσμο είναι πολλές και
συνεχώς δημιουργούνται νέες. Υπάρχουν διάφορες κατηγοριοποιήσεις αλλά
συνήθως χωρίζονται ανάλογα με την πρωιμότητά τους σε πρώιμες,
μεσοπρώιμες και φράουλες εποχής. Άλλη μία κατηγοριοποίηση είναι ανάλογα
με το πόσες φορές μπορούν να δώσουν παραγωγή μέσα στον χρόνο. Έτσι
υπάρχουν οι μονόφορες (με παραγωγή μία φορά το χρόνο), οι δίφορες (με
παραγωγή δύο φορές το χρόνο) και οι πολύφορες ή συνεχούς καρποφορίας.
Στην Ελλάδα οι πολύφορες ποικιλίες δεν ευδοκιμούν και προτιμώνται οι
μονόφορες. Συχνές ποικιλίες φράουλας που καλλιεργούνται στην Ελλάδα
είναι η Ποντερόσα, η Βεντάνα, η Καμαρόσο και η Φορμόσα.
Περιοχές της Ελλάδας που καλλιεργείται η φράουλα
Η μεγαλύτερη παραγωγή φράουλας στην Ελλάδα γίνεται στην Πελοπόννησο
στους νομούς Αχαΐας, Μεσσηνίας και Λακωνίας. Αρκετό ποσοστό της
παραγωγής ανήκει και στη Μακεδονία στους νομούς Πιερίας, Ημαθίας και
Φλώρινας. Φράουλα παράγεται επίσης και στη Δυτική και Στερεά Ελλάδα.
Κείμενο: Έφη Νυδριώτη,
Γεωπόνος ΓΠΑ, M.Sc. GREEN CONCEPT – efinyd@yahoo.gr
έργα πρασίνου – σχεδιασμός & κατασκευή κήπων
Οι μέλισσες έχουν την ικανότητα να παράγουν διάφορες ουσίες που τις
χρησιμοποιούν προς όφελος της βιωσιμότητας του μελισσιού. Παράλληλα
αποτελούν και σημαντικά προϊόντα που μπορούν να συλλεχθούν και να
αξιοποιηθούν από τον μελισσοκόμο. Εκτός από το μέλι που
οπωσδήποτε αποτελεί το βασικό προϊόν ενός μελισσιού, υπάρχουν κι άλλα
προϊόντα που μπορούν να συλλεχθούν παράλληλα. Ο βασιλικός πολτός και η
γύρη, τροφές πλούσιες σε θρεπτική αξία, όπως και η πρόπολη ή το κερί
χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία φαρμάκων, καλλυντικών καθώς και στην
διατροφή του ανθρώπου. Επιπλέον, υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην
έρευνα τα τελευταία χρόνια, για την επίδραση του δηλητηρίου της
μέλισσας, στη θεραπεία διάφορων ασθενειών. Η παραγωγή και συλλογή κι
άλλων προϊόντων εκτός από το μέλι, πρέπει να γίνεται με προσοχή και
γνωρίζοντας ο κάθε μελισσοκόμος καλά τις τεχνικές που ακολουθεί αλλά και
τα μελίσσια που τις εφαρμόζει διότι συνήθως παρατηρείται μείωση στη
συνολική παραγωγή μελιού καθώς και αποδυνάμωση του μελισσιού.
Το μέλι.
Σύμφωνα με την Κοινοτική Νομοθεσία (Οδηγία 2001/11Ο/ΕΚ του
Συμβουλίου), μέλι ορίζεται η φυσική γλυκιά ουσία που παράγουν οι
μέλισσες του είδους Apis mellifera από το νέκταρ των φυτών ή
από εκκρίσεις ζώντων μερών φυτών ή εκκρίματα εντόμων απομυζούντων φυτά
ευρισκόμενα πάνω στα ζώντα μέρη των φυτών, τα οποία οι μέλισσες
συλλέγουν, μετατρέπουν αναμειγνύοντας με ειδικές ύλες του σώματός τους,
αποθέτουν, αφυδατώνουν, εναποθηκεύουν και φυλάσ-σουν στις κηρήθρες της
κυψέλης, προκειμένου να ωριμάσουν.
Στο νέκταρ υπάρχουν αρωματικές ουσίες όπου οι μέλισσες καταφέρνουν
και περνούν μέσα στο μέλι, δίνοντας έτσι χαρακτηριστικό άρωμα, γεύση και
χρώμα σε κάθε τύπο μελιού. Το μέλι παίρνει την ονομασία του από το
είδος του φυτού από το οποίο έχει προέλθει ή έχει συνεισφέρει
τουλάχιστον κατά 50% στην παραγωγή του. Στην Ελλάδα παράγεται ετησίως
περίπου ποσότητα 13.000 τόνων μελιού, με το μεγαλύτερο ποσοστό (σχεδόν
70%) να είναι το πευκόμελο, και ακολουθούν άλλοι τύποι μελιού όπως το
θυμαρίσιο, ελάτης, βαμβακιού, πορτοκαλιού.
Το μέλι είναι πολυσύνθετο μίγμα που αποτελείται κατά 80% από σάκχαρα
(φρουκτόζη, γλυκόζη, σουκρόζη και πολλά άλλα σε μικρότερες ποσότητες),
περίπου 17% νερό καθώς επίσης και άλλες ουσίες όπως είναι τα μεταλλικά
στοιχεία (με κυριότερο το κάλιο και ακολουθούν το νάτριο, ασβέστιο,
σίδηρος κ.ά.) και ένζυμα. Σε μικρότερες ποσότητες περιέχονται βιταμίνες,
πρωτεΐνες και αμινοξέα. Μάλιστα, το αμινοξύ προλίνη, που βρίσκεται σε
μεγαλύτερη αφθονία στο μέλι, χρησιμοποιείται και σαν δείκτης ποιότητας.
Το μέλι έχει υψηλό ιξώδες (είναι παχύρευστο) και όξινο pH που κυμαίνεται
από 3,3 έως 5,9, χαρακτηριστικό που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη
μικροοργανισμών.
Γενικά ύστερα από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα όλα τα μέλια (κυρίως
τα ανθόμελα) κρυσταλλώνουν. Η κρυστάλλωση είναι μια φυσιολογική ιδιότητα
του μελιού, όπου οφείλεται στην συμπύκνωση των μορίων της γλυκόζης. Για
την αποφυγή της κρυστάλλωσης η θερμοκρασία διατήρησης του μελιού θα
πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 15οC. Η κρυστάλλωση του μελιού
εξαρτάται από τον τύπο, την περιεκτικότητα σε γλυκόζη (όσο υψηλότερη η
ποσότητά της τόσο πιο πιθανή είναι η κρυστάλλωση), το ποσοστό της
υγρασίας (όσο λιγότερο τόσο πιο πιθανό να κρυσταλλώσει). Η κρυστάλλωση
του μελιού δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τη νοθεία του μελιού και δεν
πρέπει να συγχέεται. Πιο γρήγορα κρυσταλλώνουν το μέλι πορτοκαλιού και
βαμβακιού (σχεδόν σε 2 μήνες). Το θυμαρίσιο κρυσταλλώνει μετά από 1 –
1,5 έτος. Το πευκόμελο και το μέλι από έλατο κρυσταλλώνουν πολύ σπάνια ή
και καθόλου.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό φαινόμενο που μπορεί να παρατηρηθεί στο μέλι
είναι η ζύμωση. Η ζύμωση (ξύνισμα) του μελιού οφείλεται στην ανάπτυξη
μυκήτων ανθεκτικών στα σάκχαρα. Αυτοί οι ζυμομύκητες όπως ονομάζονται,
προκαλούν μετατροπή των σακχάρων σε αλκοόλη και διοξείδιο του άνθρακα.
Παράγοντες που ευνοούν τη ζύμωση του μελιού είναι κυρίως τα υψηλά
ποσοστά υγρασίας (πάνω από 19%) και η αποθήκευση του προϊόντος σε
θερμοκρασίες πάνω από 15οC. Η θέρμανση του μελιού σε
συγκεκριμένη θερμοκρασία και για ορισμένο χρόνο καταστρέφει τους
ζυμομύκητες. Η θέρμανση του μελιού μπορεί να βοηθήσει επίσης, στη μη
κρυστάλλωση. Θέρμανση για δύο λεπτά στους 76-85οC, δεν
επηρεάζει και το άρωμα του μελιού. Το άρωμα του μελιού είναι ξεχωριστό
και διαφέρει ανάλογα με τον τύπο του μελιού. Τα αρώματα είναι ευαίσθητα
στη θέρμανση του μελιού ή στην αποθήκευση σε ακατάλληλες συνθήκες.
Βασιλικός πολτός
Είναι ένα σύνθετο μίγμα που παράγεται στους υποφαρυγγικούς αδένες των
νεαρών εργατριών και χρησιμοποιείται ως τροφή για τις προνύμφες των
βασιλισσών. Επιπλέον και οι προνύμφες που προορίζονται για εργάτριες
μέλισσες, τρέφονται κατά τις πρώτες μέρες με βασιλικό πολτό ενώ τις
υπόλοιπες με ένα άλλο μίγμα γύρης και μελιού που ονομάζεται εργατικός
πολτός και είναι χαμηλότερης θερμιδικής αξίας. Ο βασιλικός πολτός έχει
λευκό γυαλιστερό χρώμα, γαλακτώδη υφή και υπόπικρη, ξινή γεύση. Το pH
του είναι όξινο και κυμαίνεται μεταξύ 3,4-4,5. Είναι πολύ πλούσια ουσία
και αρκετά πολύπλοκη. Αποτελείται κατά 67% από νερό, 12,5% πρωτεΐνες,
11% σάκχαρα (φρουκτόζη, γλυκόζη, σουκρόζη κ.α.), ενώ περιέχει λιπαρά
οξέα, τέφρα (μεταλλικά άλατα: κάλιο, μαγνήσιο, νάτριο ασβέστιο κ.α.),
ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και άλλες ουσίες.
Η συλλογή του βασιλικού πολτού γίνεται συνήθως από τα βασιλικά κελιά
σμηνουργίας, αφού προηγουμένως έχει αφαιρεθεί ο γόνος. Καλύτερη περίοδο
συλλογής είναι η άνοιξη. Επιπλέον, ένας άλλος τρόπος παραγωγής βασιλικού
πολτού είναι με τη μέθοδο του εμβολιασμού. Με βάση τη μέθοδο αυτή, σε
βασιλικά κελιά εμβολιάζεται γόνος εργατριών μελισσών και τοποθετούνται
σε δυνατά μελίσσια που συνήθως δεν έχουν βασίλισσα. Τρεις μέρες αργότερα
από τα κελιά αφαιρείται ο γόνος και συλλέγεται ο βασιλικός πολτός. Η
διαδικασία αυτή μπορεί να επαναληφθεί αρκετές φορές. Κατά μέσο όρο ένα
βασιλικό κελί δίνει 0,25 gr. βασιλικού πολτού. Η διατήρηση του βασιλικού
πολτού είναι σχετικά εύκολη. Μετά τη συλλογή, γίνεται φιλτράρισμα του
πολτού με λεπτό πανί και τοποθετείται στο ψυγείο ή στην κατάψυξη όπου
διατηρείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Απαραίτητο είναι να
τοποθετηθεί σε δοχείο το οποίο σφραγίζει ερμητικά έτσι ώστε να μην
έρχεται ο πολτός σε επαφή με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας και να
καλύπτεται με αλουμινόχαρτο για να μην περνάει το φως.
Ο βασιλικός πολτός διατίθεται στην αγορά νωπός ή κατεψυγμένος, ενώ
κυκλοφορεί σε χάπια, κάψουλες ή αναμεμειγμένος με μέλι. Ο βασιλικός
πολτός χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική καθώς και στην θεραπεία
ασθενειών όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Το γενετικό υλικό μιας εργάτριας μέλισσας και μιας
βασίλισσας είναι το ίδιο. Οποιαδήποτε εργάτρια μέλισσα θα μπορούσε να
εξελιχθεί σε βασίλισσα, αν είχε τραφεί σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξής
της με βασιλικό πολτό.
Γύρη
Παράγεται από τους ανθήρες των ανθέων των φυτών και συλλέγεται από
τις μέλισσες παράλληλα με τη συλλογή του νέκταρος. Η γύρη αποτελεί τροφή
υψηλής διατροφικής αξίας για τη θρέψη του γόνου. Οι μέλισσες τη
μαζεύουν και την αποθηκεύουν κατά την πτήση τους στα πίσω πόδια τους, σε
ειδικό σημείο που ονομάζεται καλαθάκι γύρης. Η χημική σύνθεση της γύρης
εμφανίζει μεγάλη διαφοροποίηση διότι συλλέγεται από διάφορα είδη φυτών.
Είναι πολύ πλούσια σε πρωτεΐνες, λίπη, βιταμίνες και ανόργανα άλατα. Η
γύρη χρησιμοποιείται στη βιομηχανία καλλυντικών και φαρμάκων καθώς και
στη διατροφή του ανθρώπου.
Η συλλογή της γύρης για εμπορική χρήση, γίνεται από τον μελισσοκόμο
με την εφαρμογή ενός εξαρτήματος, που ονομάζεται γυρεοπαγίδα και
τοποθετείται στην είσοδο της κυψέλης. Η γυρεοπαγίδα είναι κατασκευασμένη
συνήθως από ξύλο και μπορεί να συλλέγει σχεδόν το 50% της γύρης που
μεταφέρουν οι συλλέκτριες μέλισσες μέσα στην κυψέλη. Η γυρεοπαγίδα
προκαλεί δυσκολίες στη φυσιολογική εξέλιξη του μελισσιού καθώς
δυσκολεύει την κίνηση των μελισσών προς και από την κυψέλη και μειώνει
την ποσότητα της γύρης που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του γόνου.
Για το λόγο αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο στα υγιή και πολυπληθή
μελίσσια και να αφαιρείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (7-10 μέρες).
Από ένα καλό μελίσσι μπορεί να συλλεχθεί ημερησίως περίπου 200 gr.
γύρης. Μια μέση εργάτρια μέλισσα μπορεί να παράξει μόλις το 1/12 από ένα κουταλάκι του γλυκού μέλι κατά τη διάρκεια της ζωής της.
Το κερί
Το κερί παράγεται στους κηρογόνους αδένες των νεαρών εργατριών (2-3
εβδομάδων) και αρχικά μοιάζει με λέπια, λευκού χρώματος. Το κίτρινο
χρώμα που αποκτούν στις κηρήθρες οφείλεται στα καροτινοειδή της γύρης.
Οι μέλισσες παράγουν κερί για να κατασκευάσουν φυσικές κηρήθρες.
Εξαιτίας των αντιβιοτικών ιδιοτήτων του κεριού, οι μέλισσες καλύπτουν το
ώριμο μέλι με κερί και έτσι συντηρείται καλύτερα και για περισσότερο
διάστημα. Το κερί σε χαμηλές θερμοκρασίες σχεδόν στερεοποιείται και
σπάει ή τρίβεται, λιώνει στους 64οC και βράζει στους 230οC. Διαλύεται σε
οργανικούς διαλύτες όπως η βενζίνη και το νέφτι, ενώ παραμένει αδιάλυτη
στο νερό. Για να φτιάξει η μέλισσα κερί πρέπει να καταναλώσει μέλι.
Έχει παρατηρηθεί ότι η αναλογία παραγωγής κεριού και κατανάλωσης μελιού
είναι 1:9.
Η συλλογή του από τον μελισσοκόμο γίνεται την περίοδο του τρύγου του
μελιού ή από παλιές κηρήθρες που δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν. Η
διαδικασία είναι σχετικά εύκολη και γίνεται με την θέρμανση (λιώσιμο)
και το φιλτράρισμα του κεριού. Συνήθως μετά απαιτείται και λεύκανση. Το
κερί που συλλέγεται κατά τον τρύγο είναι καλύτερης ποιότητας και πιο
καθαρό. Οι μέλισσες παράγουν κερί όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος
εκτός της κυψέλης είναι μεγαλύτερη από 20οC. Το φυσικό κερί
χρησιμοποιείται στη βιομηχανία φαρμάκων και καλλυντικών, στην κατασκευή
τεχνητών φύλλων κηρήθρας.
Δηλητήριο της μέλισσας
Είναι ένα μίγμα ουσιών που παράγεται στον αδένα του δηλητηρίου της
μέλισσας και αποθηκεύεται στην κύστη του δηλητηρίου, ενώ κατά το
τσίμπημα με συσταλτικές κινήσεις μεταφέρεται στο κεντρί της μέλισσας και
από εκεί στον οργανισμό που έχει κεντρίσει. Το δηλητήριο παράγεται κατά
τα ανήλικα στάδια ανάπτυξης του εντόμου. Ένα ενήλικο άτομο εάν
χρησιμοποιήσει το δηλητήριο του δεν μπορεί να το αναπληρώσει. Η συλλογή
του δηλητηρίου της μέλισσας επιτυγχάνεται μέσω ειδικών συσκευών οι
οποίες τοποθετούνται στο πυθμένα των μελισσιών και με τη χρήση μικρής
τάσης ηλεκτρικού ρεύματος προκαλούν το κέντρισμα των μελισσών πάνω στο
νάυλον της συσκευής, χωρίς όμως να χάσουν το κεντρί τους και να
πεθάνουν. Όταν η πρώτη μέλισσα κεντρίσει πάνω στη συσκευή απελευθερώνει
φερομόνη συναγερμού και ύστερα από λίγα λεπτά όλες οι εργάτριες μέλισσες
έχουν κεντρίσει και αφήσει το δηλητήριό τους. Το δηλητήριο
χρησιμοποιείται στην ιατρική έρευνα για θεραπεία ασθενειών όπως η
ρευματοειδής αρθρίτιδα καθώς και στη φαρμακευτική.
Η πρόπολη
Οι συλλέκτριες μέλισσες μαζεύουν στα καλαθάκια γύρης διάφορες ουσίες
όπως ρητίνες και κόμμεα που παράγονται από δασικά (λεύκες, πεύκα κ.α.)
και οπωροφόρα δένδρα και τα μεταφέρουν μέσα στην κυψέλη. Με τη σειρά
τους οι οικιακές μέλισσες επεξεργάζονται αυτές τις ουσίες,
εμπλουτίζοντάς τες με μέλι, κερί και διάφορα ένζυμα. Το αποτέλεσμα αυτής
της διαδιακσίας είναι μια ουσία που ονομάζεται πρόπολη και οι μέλισσες
την χρησιμοποιούν κυρίως για προστατευτικούς και απολυμαντικούς λόγους
μέσα στο μελίσσι. Συχνά σφραγίζουν τρύπες ή ανοίγματα που
δημιουργούνται, ελαττώνουν το μέγεθος της εισόδου της κυψέλης ή τυλίγουν
με πρόπολη ζώα που έχουν εισέλθει μέσα σε αυτήν, όπως ποντίκια και τα
οποία δεν μπορούν να βγάλουν. Με τη χρήση της πρόπολης δεν
δημιουργούνται δυσοσμίες και ανάπτυξη βακτηρίων. Η πρόπολη έχει σκούρο
καφέ χρώμα και είναι αδιάλυτη στο νερό, αλλά διαλυτή σε οργανικούς
διαλύτες.
Σε εμπορική κλίμακα η πρόπολη χρησιμοποιείται κυρίως στη βιομηχανία
φαρμάκων και καλλυντικών και για το λόγο αυτό θα πρέπει να είναι όσο το
δυνατόν πιο καθαρή, φρέσκια και να μην φέρει ξένα υλικά από την κυψέλη
(π.χ. ξύλο). Η συλλογή της πρόπολης μπορεί να γίνει με ξύσιμο των
σημείων αυτών της κυψέλης που έχει τοποθετηθεί από τις μέλισσες. Για τη
συλλογή όσο το δυνατόν πιο καθαρής πρόπολης και σε μεγαλύτερη ποσότητα,
δημιουργούνται από τους μελισσοκόμους ανοίγματα σε διάφορα σημεία της
κυψέλης ή τοποθετούνται μέσα στην κυψέλη ειδικό πλαστικό πλέγμα με σκοπό
να καλυφθεί από πρόπολη. Η πρόπολη μεγαλύτερη από 2 ετών δεν γίνεται
δεκτή από τις βιομηχανίες. Σε θερμοκρασίες πάνω από 25οC
γίνεται μαλακή ουσία, ενώ σε χαμηλές θερμοκρασίες είναι σκληρή και σπάει
εύκολα. Γενικά όμως, η πρόπολη είναι ανεπιθύμητη, διότι νοθεύει το κερί
και κολλάει στα πλαίσια της κυψέλης και στα χέρια των μελισσοκόμων.
Κείμενο: Πάνος Λαμπρόπουλος, Γεωπόνος Γ.Π.Α. – M.Sc.
Έχουμε συνηθίσει στις αρχές της Άνοιξης να κάνουμε τα πάντα για να παρουσιάσει ο κήπος μας όλες του τις χάρες.
Αυτή την εποχή, ένας σωστός προγραμματισμός και ορισμένες βασικές
συμβουλές μπορούν να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα και με ΛΙΓΟΤΕΡΑ
ΧΡΗΜΑΤΑ αφού στις μέρες μας είναι και αυτό ζητούμενο.
Αν ο κήπος είναι μεγάλος, χωρίστε τον σε τμήματα και διαμορφώστε σιγά-σιγά κάθε τμήμα χωριστά.
Προμηθευτείτε μικρά φυτά, αλλά φροντίστε να τα
φυτέψετε στις κατάλληλες αποστάσεις σαν να ήταν στο τελικό τους μέγεθος,
γιατί μεγαλώνοντας θα αναγκαστείτε να αφαιρέσετε τα επιπλέον φυτά για
να αναπτυχθούν τα υπόλοιπα. Πάρτε πληροφορίες για τις αποστάσεις και το
τελικό μέγεθος των φυτών από το κοντινό σας φυτώριο.
Αν τα φυτά που έχετε επιλέξει αργούν να μεγαλώσουν, εμπλουτίστε τον κήπο με μερικά ανθοφόρα φυτά που τραβάνε την προσοχή και «γεμίζουν» το χώρο, ενώ ταυτόχρονα είναι οικομικά.
Επιλέξτε για τον κήπο ή το μπαλκόνι σας φυτά που μπορούν εύκολα και γρήγορα να πολλαπλασιαστούν όπως τα γεράνια που πολλαπλασιάζονται εύκολα με μοσχεύματα και ο δυόσμος που πολλαπλασιάζεται επίσης εύκολα με διαίρεση του φυτού.
Προσθέστε χρώμα με ετήσια ανθοφόρα φυτά και βελτιώστε την διακόσμηση του κήπου σας αξιοποιώντας τα παλιά σας έπιπλα.
Τις περισσότερες φορές τα ξύλινα έπιπλα δείχνουν καινούρια με το
λουστράρισμα, ενώ τα μεταλλικά μπορούν να βαφτούν ακόμα και με άλλο
χρώμα από το αρχικό ώστε να μοιάζουν καινούρια!
Αξιοποιείστε υλικά που ήδη έχετε για να
διακοσμήσετε τον κήπο ή τη βεράντα σας. Παλιά βαρέλια ή μεταλλικοί κάδοι
μπορούν να γίνουν όμορφες γλάστρες. Σε παλιά γυάλινα βάζα μπορούν να
φυτευτούν βολβοί. Κομμένοι κορμοί δέντρων μπορούν να μετατραπούν σε
καθισματάκια.
Κατά την περίοδο του καλοκαιριού ο κήπος βρίσκεται σε διαρκή ανάπτυξη. Τα καλλωπιστικά δένδρα και οι θάμνοι αναπτύσσονται και χρειάζονται κλάδεμα, τα οπωροφόρα δένδρα δίνουν τους καρπούς τους, οχλοοτάπητας χρειάζεται νερό, συχνά κουρέματα και λίπανση, ενώ ο λαχανόκηπος
εξελίσσεται, οι καρποί αρχίζουν να “δένουν” και η συγκομιδή σταδιακά
ξεκινάει. Οι εργασίες που δίνουμε περισσότερη σημασία είναι η συντήρηση
των φυτών και του γκαζόν, η συγκομιδή των καρπών από δένδρα και το
λαχανόκηπο, η επαρκής άλλά όχι υπερβολική άρδευση των φυτών και η
προστασία τους από τις υψηλές θερμοκρασίες ή την άμεση έκθεση στον ήλιο,
όποτε χρειαστεί και όπως είναι αυτό δυνατόν.
Εργασίες στον κήπο τον Ιούνιο
Ποώδη καλλωπιστικά φυτά: Κορυφολογήματα και αφαίρεση των ξερών τμημάτων.Πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα όπως γεράνια, βαμβακούλες. Φύτευση νέων φυτών
Βολβώδη: Σε αυτά που τελέιωσε η άνθηση, αφαιρούμε τα ανθοφόρα στελέχη, αλλά αφήνουμε τους βολβούς στο έδαφος
Δένδρα – θάμνοι: Ελαφρύ κλάδεμα για διατήρηση του σχήματος. Συχνή λίπανση και πότισμα
Χλοοτάπητας: Τακτική λίπανση, Πιο συχνά ποτίσματα, ανάλογα και με τον καιρό που επικρατεί. Αφαίρεση των ζιζανίων
Λαχανόκηπος: Αύξηση της συχνότητας των ποτισμάτων.
Το πότισμα πρέπει να γίνεται με σταθερό χρόνο κάθε μέρα και την ίδια
ώρα. Νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, κατά τη δύση του ήλιου είναι οι
καλύετρες ώρες για πότισμα των λαχανικών. Τα φύλλα δεν πρέπει να
βρέχονται καθώς και ο λαιμός του φυτού. Καλύτερο δέσιμο των φυτών.
Παρακολούθηση για νέες ασθένειες ή έντομα. Συχνές λιπάνσεις και ελαφρύ
(επιφανειακό) σκάψιμο του εδάφους βοηθούν σημαντικά στην καλή κατάσταση
των φυτών. Προστασία από τον ήλιο.
Εργασίες στον κήπο τον Ιούλιο
Ποώδη καλλωπιστικά φυτά: Συλλέγουμε το σπόρο από
τις βιολέτες, πανσέδες και σκυλάκια και τον αποθηκεύουμε για να τα
σπείρουμε την επόμενη χρονιά. Κόβουμε τα απανθησμένα και ξερά τμήματα.
Προστατεύουμε τα ευαίσθητα φυτά από τον ήλιο.
Δένδρα – Θάμνοι: Συγκομιδη ώριμων φρούτων, αφαίρεση
προσβεβλημένων καρπών. Κλαδέματα για διατήρηση του σχήματος, σε
καλλωπιστικά δένδρα και θάμνους.
Χλοοτάπητας: Συχνές αρδεύσεις με επαρκή ποσότητα
νερού, προσέχοντας την την περίοδο της μέρα που ποτίζουμε. Συνεχίζουμε
τα κουρέματα. Αφαίρεση ζιζανίων και μείωση των λιπάνσεων σταδιακά.
Λαχανόκηπος: Συγκομιση διάφορων καρπών: αγγούρι,
τομάτα, πιπεριά, μελιτζάνα. Παρακολούθηση για προσβολές, ώστε να
προλάβουμε κάποια ασθένεια ή έντομο στην αρχή του. Προστασία από την
πολύ ζέστη και τον ήλιο. Το δίχτυ σκίασης είναι ίσως η καλύτερη επιλογή
εάν ο λαχανόκηπος είναι άμεσα εκτεθημένος και οι θερμοκρασίες είναι πολύ
υψηλές. Σε ευαίσθητους καρπούς όπως στην τομάτα, η σκίαση είναι
υποχρεωτική.
Αναρριχώμενα φυτά: Ελαφρύ κλάδεμα βλαστών που ξεφεύγουν, Αφαίρεση ξερών ανθέων και φύλλων
Αμπέλι: απαραίτητη είναι η προστασία των σταφυλιών από τον έντονο ήλιο
Εργασίες στον κήπο τον Αύγουστο
Ποώδη φυτά: Αφαιρούμε ξερά τμήματα και κλαδεύουμε για καλύτερη ανθοφορία
Δένδρα – θάμνοι: Συγκομιδή καρπών, Κλάδεμα θάμνων για διατήρηση σχήματος, Σταδιακή μείωση της λίπανσης
Χλοοτάπητας: Συστηματική άρδευση, κούρεμα και ξεβοτάνισμα
Λαχανόκηπος: Συγκομιδή καρπών, Προστασία από τον ήλιο και τους καύσωνες, Τακτικά ποτίσματα
Αμπέλι: Από τα μέσα Αυγούστου, είναι πλέον ώριμα τα τσαμπιά
Μοσχεύματα: Φύτευση μοσχευμάτων από γεράνια, φουξιές, λεβάντες, βουκαμβίλλιες, βιβούρνα, ευώνυμα
Έντονο είναι το ενδιαφέρον πολλών αναγνωστών μας για τα
καρποφόρα δέντρα. Για αυτό δημοσιεύουμε ένα μικρό αφιέρωμα στην
Καρυδιά. Για την εγκατάσταση της καρυδιάς, χρειάζεται αρκετά μεγάλος
χώρος στον κήπο αν και νέες ποικιλίες έχουν περιορίσει αρκετά τις
διαστάσεις της. Προσφέρει δροσιά και μεγάλη σκίαση το καλοκαίρι και οι
νόστιμοι καρποί της και η ομορφιά της βλάστησης της, εντυπωσιάζει.
Αποτελεί επίσης μια από τις πιο δυναμικές και εν εξελίξει καλλιέργειες
στην Ελλάδα!
Γνωριμία με το φυτό καρυδιά (Juglans regia, Juglandaceae)
Η καρυδιά – Juglans regia της οικογένειας Juglandaceae – είναι ένα
από τα πλέον διαδεδομένα καλλιεργούμενα δένδρα σε ολόκληρο τον πλανήτη,
αλλά και στην Ελλάδα σε μικρότερο βαθμό. Η ευρέως καλλιεργούμενη καρυδιά
είναι γνωστή για τον καρπό της, ο οποίος έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε
λίπη και σε αρκετές βιταμίνες. Όμως στο ίδιο γένος ανήκουν και τα είδη
J. hindsii και J. nigra, τα οποία χρησιμοποιούνται για παραγωγή ξυλείας
και ως υποκείμενα για την J. regia. Στην ίδια οικογένεια με την καρυδιά
ανήκει και το γνωστό κυρίως ως ξηρός καρπός «πεκάν».
Η καρυδιά είναι ένα από τα μακροβιότερα και υψηλότερα δένδρα, με
όμορφο φύλλωμα σκούρου πράσινου χρώματος και ευθύ κορμό. Έχει βαθύ
ριζικό σύστημα, το οποίο αναπτύσσεται ιδιαίτερα καλά σε βαθιά, ελαφρά
και μέσης σύστασης εδάφη. Για αρκετά χρόνια περιοριστικός παράγοντας για
την καλλιέργεια ήταν τόσο το μεγάλο ύψος, που αποκτούν οι καρυδιές και
το οποίο δυσχεραίνει όλες τις καλλιεργητικές εργασίες, όσο και η
ιδιότητα των φυτών να εισέρχονται στην καρποφορία μετά από αρκετά
χρόνια. Όμως, αφενός, η χρήση εξειδικευμένων μηχανημάτων – κυρίως σε
χώρες με μεγάλους σε έκταση καρυδεώνες – και αφετέρου η χρήση
υποκειμένων, που περιορίζουν την υπερβολική ανάπτυξη της ποικιλίας και
ποικιλιών που καρποφορούν πολύ σύντομα, έχουν συμβάλει στην εξάπλωση και
καθιέρωση της καλλιέργειας της καρυδιάς, Οι οφθαλμοί του φυτού που θα
δώσουν τόσο την βλάστηση, όσο και τα άνθη, εκφύονται στις μασχάλες των
φύλλων. Ο καρπός της καρυδιάς ανήκει στην κατηγορία της «δρύπης» και το εδώδιμο τμήμα του είναι το έμβρυο με τις δύο κοτυληδόνες του.
Η καρυδιά είναι φυτό «μόνοικο και δικλινές». Αυτό
σημαίνει ότι τα αρσενικά άνθη είναι ξεχωριστά από τα θηλυκά, εκφύονται
μαζί στο ίδιο δένδρο, αλλά εμφανίζονται σε διαφορετικούς βλαστούς του
δένδρου. Τα αρσενικά άνθη είναι σε ταξιανθία «ίουλου» και εκφύονται σε
βλαστούς του προηγούμενου έτους, σε αντίθεση με τα θηλυκά που φέρονται
επίσης σε ταξιανθίες και εμφανίζονται στις κορυφές των βλαστών του
έτους. Για να γίνει, άρα, καλή επικονίαση και γονιμοποίηση πρέπει να
συμπίπτει ο χρόνος εμφάνισης της γύρης στους ίουλους με τον κατάλληλο
χρόνο για επικονίαση των θηλυκών ανθέων. Οι ίουλοι παράγουν γύρη σε
μεγάλες ποσότητες και όπως σε όλα τα παρόμοια φυτικά είδη, η επικονίαση
της καρυδιάς διευκολύνεται από ελαφρό άνεμο, που βοηθά στη μεταφορά της
γύρης στα θηλυκά άνθη του ίδιου δένδρου αλλά και συμβιβαστές μεταξύ τους
σε ορισμένο βαθμό.
Υποκείμενα – Ποικιλίες
Η καρυδιά πολλαπλασιάζεται σήμερα με σπόρο και εμβολιασμό.
Παλαιότερα, τα δένδρα στους καρυδεώνες ήταν κυρίως σπορόφυτα, με
αποτέλεσμα να αναπτύσσονται υπερβολικά σε ύψος, να εισέρχονται μετά από
πολλά χρόνια στην πλήρη παραγωγή, να μην έχουν τόσο υψηλές αποδόσεις και
να υποφέρουν από διάφορες ασθένειες. Μεγάλη ώθηση δόθηκε στην
καλλιέργεια, από τη στιγμή που χρησιμοποιήθηκαν υποκείμενα με τα οποία
αντιμετωπίζονται διάφορα προβλήματα της καλλιέργειας και κυρίως από τη
στιγμή που αυξήθηκε το ποσοστό επιτυχίας των εμβολιασμών και υπάρχει
πλέον η δυνατότητα παραγωγής μεγάλου αριθμού υγιών δενδρυλλίων.
Τα πλέον σημαντικά χαρακτηριστικά ενός υποκειμένου στην καρυδιά είναι:
η καλή συγγένεια με πολλές ποικιλίες, ώστε να μην υπάρχουν αποτυχίες στον εμβολιασμό
η επίδρασή του στον τρόπο ανάπτυξης της βλάστηση τη ποικιλίας (μερικός έλεγχος του ύψους του φυτού ή όχι)
οι χρόνος (πρώιμος ή οψιμότερος) που επιτρέπει την είσοδο της
ποικιλίας στην πλήρη καρποφορία (εμπορικά ενδιαφέρει η όσο το δυνατόν
συντομότερη είσοδος στη παραγωγή)
η αντοχή σε μια φυσιολογική ασθένεια που έχει το όνομα «Μαύρη γραμμή» (Black line)
η αντοχή σε εδάφη με αλκαλική αντίδραση και η δυνατότητα να καρποφορεί η ποικιλία ικανοποιητικά
η δυνατότητα χρήσης του υποκειμένου για επαναφυτεύσεις καρυδεώνων
η αντοχή του σε εδάφη βαριά και υγρά, στα οποία το βιζικό σύστημα της καρυδιάς παθαίνει ασφυξία.
Τα κυριότερα υποκείμενα που χρησιμοποιούνται για την
καρυδιά είναι τα Juglans hindsii, Juglans nigra (μαύρη καρυδιά),
Juglans regia και το Paradox, το οποίο είναι διασταύρωση Juglans regia*
με Juglans hindsii. Ανάλογα με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες για τις
οποίες προορίζονται τα δενδρύλλια και με την ποικιλία που θα
εμβολιασθεί, επιλέγεται το κατάλληλο υποκείμενο. Η φύτευση των σπόρων,
καθώς και οι εμβολιασμοί, γίνονται στις κατάλληλες περιόδους σε
οργανωμένα φυτώρια, τα οποία κυρίως στον ελληνικό χώρο ασχολούνται μόνο
με αυτό το φυτό.
Οι ποικιλίες της καρυδιάς, όπως και τα υποκείμενα, έχουν αρκετά
χαρακτηριστικά που είναι σημαντικά για την επιλογή τους για μια
συγκεκριμένη περιοχή. Διαφοροποιούνται ως προς τα εξής:
Τη ζωηρότητα της βλάστησης, η οποία όμως εξαρτάται και από το υποκείμενο στο οποίο θα εμβολιασθούν.
Την πρώιμη / όψιμη εμφάνιση της βλάστησης και της ανθοφορίας την
άνοιξη (οψιμότερη άνθηση είναι επιθυμητή σε περιοχές με ανοιξιάτικους
παγετούς).
Τις ώρες χαμηλών θερμοκρασιών που απαιτούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα για να διακοπεί ο λήθαργος των οφθαλμών.
Το χρόνο άνθησης των αρσενικών ανθέων σε σχέση με τα θηλυκά. Αν ο
χρόνος αυτός δεν συμπίπτει, τότε υπάρχει πρόβλημα επικονίασης και φυσικά
γονιμοποίησης. Αν τα αρσενικά άνθη ελευθερώνουν την γύρη τους νωρίτερα
από την άνθιση των θηλυκών, το φαινόμενο ονομάζεται πρωτανδρία, ενώ στην
αντίθετη περίπτωση, πρωτογυνία. Ο χρόνος άνθισης των ποικιλιών είναι
γνωστός και φυσικά κατά την εγκατάσταση του καρυδεώνα αυτό το στοιχείο
λαμβάνεται υπόψη.
Την ιδιότητα της ποικιλίας να ακροκαρπεί – να φέρει την καρποφορία
σε βλαστούς που προέρχονται από κορυφαίους οφθαλμούς – ή να πλαγιοκαρπεί
– να καρποφορεί και σε βλαστούς που προέρχονται από πλάγιους οφθαλμούς.
Στην περίπτωση των πλαγιόκαρπων ποικιλιών η παραγωγή είναι μεγαλύτερη.
Η καρυδιά προτιμά εδάφη ελαφρά, με καλή στράγγιση και αερισμό και
περιοχές με αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα και δροσερά
καλοκαίρια. Οι πολύ ψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες επηρεάζουν δυσμενώς
την ποιότητα της ψίχας των καρπών, ενώ και οι ιδιαίτερα χαμηλές
θερμοκρασίες του χειμώνα βλάπτουν την καρυδιά, όπως και τα υπόλοιπα
οπωροφόρα. Για την εγκατάσταση ενός καρυδεώνα είναι απαραίτητο να
εξετασθούν:
Οι επαρκείς χαμηλές θερμοκρασίες των χειμερινών μηνών για τη διακοπή
του λήθαργου των οφθαλμών, σε συνδυασμό με τις ποικιλίες που πρόκειται
να καλλιεργήσουμε.
Οι θερμοκρασίες του καλοκαιριού και η υψηλή ένταση φωτός, που μπορεί να προκαλέσει και ηλιοκαύματα στους καρπούς.
Η περίπτωση να πλήττεται η περιοχή από ισχυρούς ανέμους, όσο και από φθινοπωρινούς και ανοιξιάτικους παγετούς.
Η ετήσια βροχόπτωση, καθώς και η κατανομή κατά τη διάρκεια του έτους.
Οι ιδιότητες του εδάφους, ώστε εάν υπάρχουν βαριά, υγρά εδάφη ή
αλκαλικά ή η έκταση προέρχεται από παλιά καλλιέργεια καρυδιάς, να
χρησιμοποιηθεί το κατάλληλο υποκείμενο.
Η προετοιμασία του εδάφους είναι παρόμοια με την
αντίστοιχη για όλα τα υπόλοιπα οπωροφόρα. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η
κατεργασία του εδάφους, ώστε το έδαφος να είναι κατάλληλο για την εύκολη
ανάπτυξη της ρίζας, όχι μόνο των νεαρών δενδρυλλίων, αλλά και αργότερα
των μεγαλύτερων δένδρων. Γι’ αυτόν το λόγο εάν στο έδαφος έχει
σχηματισθεί σκληρός, αδιαπέραστος ορίζοντας στο ύψος του ριζοστρώματος,
πρέπει να σπάσει και στη συνέχεια να ισοπεδωθεί η έκταση. Είναι χρήσιμο
να γίνει μια ανάλυση εδάφους, η οποία θα δείξει τόσο τη θρεπτική
κατάσταση του εδάφους, όσο και το pH και την περιεκτικότητα σε οργανική
ουσία. Αν χρειάζεται γίνεται βασική λίπανση, προστίθεται και οργανική
ουσία και ακολουθεί καλή κατεργασία του εδάφους. Τέλος, είναι σημαντικό,
αν το έδαφος είναι βαρύ και κατακρατεί νερό, να εξασφαλισθεί η σωστή
αποστράγγιση του οπωρώνα, διότι αλλιώς οι ρίζες υποφέρουν από ασφυξία.
Πηγή: Φυτά και σπίτι
Η τομάτα (Lycopersicon esculentum)
είναι πολυετές φυτό που καλλιεργείται σαν ετήσιο για τους εδώδιμους
καρπούς της. Καλλιεργείτε σε παγκόσμια κλίμακα κυρίως για την παραγωγή
πολτού και για νωπή κατανάλωση. Ανήκει στην οικογένεια Solanaceae. Στην
ίδια οικογένεια ανήκουν κι άλλα γνωστά μας λαχανικά και καλλωπιστικά
φυτά όπως η πατάτα, ο καπνός, η πιπεριά, οι πετούνιες και άλλα. Η
καταγωγή του φυτού είναι από το Περού. Για πρώτη φορά ήρθε στην Ευρώπη
τον 16ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε σαν καλλωπιστικό διότι για πολλά
χρόνια πιστευόταν ότι οι καρποί της ήταν δηλητηριώδης. Ο μεγάλος αριθμός
ποικιλιών και υβριδίων που έχουν δημιουργηθεί και υπάρχουν σήμερα στο
εμπόριο, είναι θετικό στοιχείο για όποιον θέλει να καλλιεργήσει στον
λαχανόκηπο του, καθώς μπορεί να επιλέξει με γνώμονα τις κλιματικές
απαιτήσεις, αλλά και τον τύπο της τομάτας που επιθυμεί να έχει. Άνθη της τομάταςΜορφολογία-Βοτανικοί Χαρακτήρες της τομάτας
Η τομάτα (Lycopersicon esculentum). μπορεί να φτάσει σε ύψος ακόμα και
τα 10 μέτρα, όμως συνήθως διατηρείται σε ένα ύψος 1 – 1,5 μέτρα.
Δημιουργεί πλούσιο και σχετικά βαθύ ριζικό σύστημα, που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 75 εκατοστά.
Συνήθως σχηματίζει πολλούς βλαστούς που στα πρώτα στάδια είναι τρυφεροί
και ευαίσθητοι, αλλά μετά γίνονται πιο σκληροί και ανθεκτικοί, χωρίς να
ξυλοποιούνται. Τα φύλλα είναι σύνθετα, με μέγεθος ανάλογο της ποικιλίας
(15 – 25 εκατοστά). Γενικά, οι μεγαλόκαρπες ποικιλίες έχουν πιο μακριά
και πυκνά φύλλα. Τα φύλλα αναπτύσσονται σε ελικοειδή διάταξη πάνω στο
βλαστό και το χρώμα τους είναι βαθύ πράσινο στην πάνω επιφάνεια και
ανοιχτό πράσινο στην κάτω. Τόσο οι βλαστοί όσο και τα φύλλα φέρουν
τριχίδια. Τα άνθη είναι κίτρινου χρώματος και βρίσκονται πολλά
μαζί, σε ταξιανθίες (3-20 άνθη/ταξιανθία). Ένας μέσος όρος επιθυμητός
για την καλλιέργεια της τομάτας είναι 6 – 8 άνθη ανά ταξιανθία.
Ο καρπός είναι ράγα και μπορεί να είναι στρογγυλός, πεπλατυσμένος ή ακανόνιστος. Απαιτήσεις στην Καλλιέργεια τομάτας
Δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικό φυτό και με τις σωστές φροντίδες, μπορεί
να παράγει πολλούς και εύρωστους καρπούς. Αναπτύσσεται σε διάφορα εδάφη,
αλλά καταλληλότερα θεωρούνται τα αμμοπηλώδη και πηλοαμμώδη, με καλή
αποστράγγιση. Επιπλέον, θέλει εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία. Καλό
είναι τα αμμώδη εδάφη ή τα βαριά αργιλώδη να αποφεύγονται. Ειδικά για τα
αμμώδη εδάφη μπορεί να πετυχαίνουμε την πρωιμότητα της παραγωγής σε
όμως βάρος της ποσότητας. Το pH του εδάφους πρέπει να κυμαίνεται από 6 –
6,5.
Απαιτεί θερμά κλίματα και καλό είναι ο λαχανόκηπος να είναι
εγκατεστημένος σε ηλιόλουστασκίαση σημεία. Όμως σε περιπτώσεις υψηλών
θερμοκρασιών (πάνω από 30οC) ή καύσωνα η θεωρείται απαραίτητη. Η άριστη
θερμοκρασία ανάπτυξης κυμαίνεται από 21 – 23 οC.
Τεχνικές για την καλλιέργεια τομάτας
Σπόροι τομάτας. Ο πολλαπλασιασμός της τομάτας γίνεται με σπόρο.
Συνήθως πρώτα γίνεται σπορά σε σπορείο και μετά από κάποιο χρονικό
διάστημα τα μικρά φυτά μεταφύτευση στο τελικό σημείο, στο λαχανόκηπο.
Έτοιμα σπορόφυτα υπάρχουν σε όλα τα κέντρα κήπου έτοιμα για μεταφύτευση.
Η σπορά γίνεται συνήθως στα μέσα Μαρτίου και η μεταφύτευση από Απρίλιο –
Ιούνιο, αναλόγως και της περιοχής. Η μεταφύτευση στο τελικό σημείο θα
πρέπει να γίνει όταν έχουν αναπτυχθεί 6 – 8 φύλλα και το αργότερο όταν
υπάρχουν κλειστά άνθη. Φυτό που έχει ήδη ανθίσει πριν την μεταφύτευση,
δεν θα δώσει πολλούς και καλούς καρπούς.
Μετά την ολοκλήρωση της καλλιέργειας (μέσα Φθινοπώρου), θα πρέπει να
αφαιρούνται τα παλιά φυτά και να γίνεται όργωμα του εδάφους, για να
περάσει το χειμώνα. Πριν τη νέα φύτευση στα μέσα της άνοιξης θα πρέπει
να αφαιρεθούν τα ζιζάνια, να γίνει φρεζάρισμα του εδάφους και να
προστεθεί κοπριά ( συνήθως περίπου 15 μέρες πριν τη φύτευση). Στα κέντρα
κήπου θα βρείτε διάφορα οργανικά και βιολογικά λιπάσματα, κατάλληλα για
τον οικιακό λαχανόκηπο, που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε. Πριν τη
φύτευση, πρέπει να εγκατασταθεί το αυτόματο πότισμα στις θέσεις που θα
μπουν τα νέα φυτά. Μετά τη φύτευση ακολουθεί καλό πότισμα. Οι αποστάσεις φύτευσης της τομάτας
κυμαίνονται, αναλόγως του μεγέθους του λαχανόκηπου και της ποικιλίας
της τομάτας και καλό είναι να αποφεύγεται η αλληλοσκίαση των φυτών.
Η υποστύλωση της τομάτας είναι αναγκαία από τα πρώτα
στάδια της καλλιέργειας. Σε εντατικές καλλιέργειες τα φυτά τομάτας
αναπτύσσονται σε ειδικές κατασκευές κάτι όμως που δεν είναι εφικτό για
έναν οικιακό λαχανόκηπος. Η υποστήλωση στην συγκεκριμένη περίπτωση
γίνεται με καλάμια και τα φυτά δένονται σε αυτά με ειδικά stick, για να
μην τραυματίζονται οι βλαστοί. Για καλύτερη προστασία από τις ασθένειες πρέπει να δημιουργείτε αυλάκι γύρω από το λαιμό του φυτού.
Η τομάτα θέλει τακτικά ποτίσματα καθημερινά κυρίως τις πολύ ζεστές ημέρες.
Καλό είναι να δημιουργούνται αυλάκια γύρω από το κάθε φυτό για να
πέφτει εκεί το νερό. Προσθήκη υδατοδιαλυτού λιπάσματος πρέπει να γίνεται
ανά 15 μέρες καθώς και τακτικά σκαλίσματα. Επιπλέον, το βλαστολόγημα
είναι απαραίτητο για την αύξηση των ανθέων και γίνεται συνήθως όταν
είναι μικρό το φυτό και πάνω από τα δύο φύλλα. Η μικρόκαρπη τομάτα
(τύπου cherry) δεν κλαδεύεται. Ακόμη, σε τακτά διαστήματα καλό είναι να
αφαιρούνται τα μαραμένα ή προσβεβλημένα φύλλα και σε εξαιρετικές
περιπτώσεις και καρποί.
Η συλλογή των καρπών τομάτας γίνεται όταν είναι πλέον κόκκινοι και έχουν αποκτήσει έντονο κόκκινο χρώμα.
Γενικά, η τομάτα είναι ευπαθής σε προσβολές από διάφορους εχθρούς και
ασθένειες με πιο συχνές τον περονόσπορο ή την τεφρά σήψη (βοτρύτης) ή
τις προσβολές από έντομα όπως οι αφίδες, ο αλευρώδης και οι λυριόμυζες.
Πολύ συχνά επίσης, είναι τα εγκαύματα που προκαλούνται σε βλαστούς και
καρπούς από την άμεση ακτινοβολία του ήλιου, ιδίως σε περιόδους καύσωνα,
καθώς επίσης και το σχίσιμο των καρπών και η ξηρή κορυφή, που οφείλονται σε συνδυασμό υψηλών θερμοκρασιών, ακανόνιστων ποτισμάτων και προβληματικής λίπανσης.
Τα τελευταία χρόνια και λόγω έλλειψης χώρου αυξάνεται η φύτευση τομάτας σε μεγάλες γλάστρες
ή ζαρντινιέρες. Για να είναι πετυχημένη η καλλιέργεια της τομάτας θα
πρέπει το βάθος του δοχείου να είναι μεγαλύτερο από 20 εκατοστά, το χώμα
να είναι καλό, πλούσιο και κατάλληλο για την τομάτα καθώς και να
προστίθεται τακτικά υδατοδιαλυτό λίπασμα. Έχουν δημιουργηθεί «μίνι»
ποικιλίες για φύτευση σε γλάστρες, ενώ και η τομάτα τύπου cherry
φαίνεται να είναι κατάλληλη για παρόμοια φύτευση. Ποικιλίες τομάτας
Έχουν δημιουργηθεί πάνω από 1700 ποικιλίες και υβρίδια. Υπάρχουν
ποικιλίες που διαχωρίζονται κυρίως με βάση το μέγεθος των καρπών (πολύ
μικρές, μικρές, μεσαίες, μεγάλες, πολύ μεγάλες). Γενικά, οι βελτιώσεις
που γίνονται αφορούν την αύξηση της παραγωγής, την βελτίωση της
ποιότητας (σχήμα, χρώμα, άρωμα), την βελτίωση της αντοχής του καρπού σε
δυσμενής καιρικές συνθήκες και τις ασθένειες καθώς και στην πρωιμότητα
της παραγωγής. Τα τελευταία χρόνια αρχίζει να κερδίζει έδαφος και στους
οικιακούς λαχανόκηπους η καλλιέργεια της μικρόκαρπης τομάτας (τύπου
cherry).
Το θυμάρι ή θύμιο (Θύμος ο κοινός, Thymus vulgaris)είναι
αειθαλής θάμνος 15-30 cm, με μακριά στελέχη. Απαντάται στις νότιες και
μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης, σε διάφορες περιοχές της Ασίας και
καλλιεργείται στη βόρεια Αμερική. Ανήκει στο γένος Thymus της
οικογένειας Lamiaceae. Το θυμάρι παρουσιάζεται με συμπαγείς τούφες από
ξυλώδη πολυδιακλαδωμένα στελέχη. Τα φύλλα του είναι στενά και
ελλειπτικά. Κατά την αποξήρανση αποκτούν ένα καφέ-πράσινο χρώμα και
αναδύουν το άρωμα τους αφού θρυμματιστούν. Η γεύση τους είναι πολύ
δυνατή, ελαφρώς καυστική και πλούσια. Η απόδοση του φυτού σε αιθέριο
έλαιο είναι 1-2% και το κύριο συστατικό του είναι η θυμόλη ή καμφορά του
θυμαριού. Στην Ελλάδα υπάρχουν 23 αυτοφυή είδη, τα πιο σημαντικά είναι
το Άγριοθυμάρι (Thymus capitatus) που βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις,
ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, το χαμοθρούμπι (Τhymus
striatus) που βρίσκεται σε πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας
και της Θράκης και τέλος το Σμάρι ή θυμάρι της Αττικής (Thymus atticus)
που βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Κορινθίας,
της Αχαΐας και του Ολύμπου.
Καλλιέργεια θυμαριού (Thymus vulgaris)
Το θυμάρι αναπτύσσεται σε εύκρατα κλίματα (σε ζεστές, ξηρές και
ηλιόλουστες περιοχές), ενώ η καλλιέργεια δεν αποδίδει τα μέγιστα σε
σκιαζόμενες θέσεις. Το pH του εδάφους πρέπει να είναι από 4,5 έως 8 με
άριστη τιμή pH το 6,3. Η ανάπτυξη του θυμαριού δεν ευνοείται από την
υπερβολική υγρασία, λόγω της ευαισθησίας του στις ασθένειες που
προκαλούν σηψιρριζίες. Έχει την ικανότητα να αντέχει στην έλλειψη νερού,
αλλά μια στάγδην άρδευση με την αναγκαία ποσότητα νερού θα έχει
ευεργετικά αποτελέσματα στην απόδοση της καλλιέργειας. Η κατάλληλη εποχή φύτευσης
των σποροφύτων είναι το φθινόπωρο ή η άνοιξη. Η συγκομιδή γίνεται το 2ο
έτος και εξαρτάται από την τελική διάθεση του προϊόντος. Δηλαδή αν
προορίζεται για την παραγωγή του αιθέριου ελαίου και ξηρής δρόγης η κοπή
γίνετε στην έναρξη της άνθησης, ενώ αν προορίζετε για νωπό προϊόν
γίνετε πριν την άνθηση (συλλέγουμε τις κορυφές των βλαστών) όταν το φυτό
έχει ύψος 15 cm. Η συγκομιδή πραγματοποιείται 1 φορά το χρόνο αλλά μπορεί να φτάσει έως και 3 φορές αν η καλλιέργεια αρδεύεται.
Ιδιότητες-Χρήσεις του θυμαριού
Είναι μελισσοκομικό φυτό.
Χρησιμοποιείται ως ισχυρό αντιοξειδωτικό στα τρόφιμα και στην φαρμακευτική.
Το αιθέριο έλαιό του θυμαριού χρησιμοποιείται κυρίως για την
αντιμικροβιακή, αντιμυκητιακή καθώς και την καρδιοτονωτική του δράση
(αναπνευστικά προβλήματα, γαστρίτιδα, βρογχίτιδα, άσθμα λαρυγγίτιδα).
Ακόμα το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση
δερματολογικών προβλημάτων από ακμή, δερματίτιδα, εκζέματα, τσιμπήματα
εντόμων και διευκολύνει την πέψη του στομάχου.
Βρίσκει εφαρμογή στην βιομηχανία τροφίμων και την ζαχαροπλαστική
είτε ως αντιοξειδωτικό είτε για να προσδώσει άρωμα και εμφάνιση.
Διατήρηση καλής στοματικής υγιεινής (παρασκευάζονται οδοντόπαστες από το θυμάρι).
